İmmünoterapi ve Akciğer Kanseri

İmmün Sistem – Bağışıklık Sistemi Nedir?

İnsan vücusunda başlıca mikroplar ve diğer tehlikeli durumlar ile savaşan savunma sistemine immün sistem denilmektedir. T hücreleri de bu savunma sisteminin askerleri olarak görev yapmaktalardır. T hücreleri, mikroplara ve kanser hücrelerine saldırarak öldürür ve bu t hücrelerine katil t hücreleri denilmektedir.

Vücuttaki immün sistemimiz bir baskı altında tutulmaktadır. Aksi halde herkese ve her hücreye saldırması halinde, aşırı reaksiyonlar ve romatolojik hastalıklar ortaya çıkardır. Bu kontrol sistemine “immun kontrol noktaları” denilmektedir. Bu noktalar t hücrelerinde bulunan CTLA-4 ve PD-1 noktalarıdır. Buralar fren sistemi gibi immünsistemi baskılar. İnsanda akciğer kanseri oluştuğu zaman fren sistemi çalışır ve katil t hücreleri, kanseri öldürmek istemez. Belki de milyonlarca oluşan kanseri öldürmüş olup, 1 hücreyi öldürememektedir. Çünkü T hücresindeki PD-1, kanser hücresindeki PD-L1 e bağlı ve fren sistemi çalışmaktadır.

Nasıl çalışır?

Bu ilaçlar, kanser hücrelerini öldürmek için, damar yolu ile verilen ilaçların genel adıdır. Farklı metotlar ile PD-1, PD-L1 ve CTLA-4 fren sistemlerine giderek, gaza basmayı sağlar ve bağışıklık sistemindeki freni kaldırır. Bu sayede katil t hücreleri giderek tümör ile savaşır.

2021 sonlarına doğru onaylanmış, metastatik akciğer kanserinde 5 adet immünoterapi ilacı kullanılmaktadır.

Bunlar ;

Pembrolizumab (Keytruda®)
Nivolumab (Opdivo®)
Ipilimumab (Yervoy®)
Cemiplimab (Libtayo®)
Atezolizumab (Tecentriq®)

Bu ilaçlardan çoğu sağlık bakanlığından ruhsat almış olup, ancak sosyal güvenlik kurumu tarafından henüz ödemesi yapılmamaktadır. Bu yüzden ücretsiz olarak hastalar temin edememektedir. Özel sigorta kapsamları hariç.

Bu ilaçlar immun sistemde oluşmuş olan freni ortadan kaldırır. Tümör hücrelerinde olan PL-L1’ı Atezolizumab (tecentriq) bloke ederken, pembrolizumab ve nivolumab ise t hücrelerindeki PD-1 ı bloke eder. Bu sayede bağışıklık sistemini aktifler. İpilimumab ise farklı bir yol ile Katil T hücrelerindeki CTLA-4 denilen fren sistemini kapatır ve kanser hücreleri görünür hale gelir.

Damardan verilerek uygulanan bu ilaçlar, bütün evre 4 akciğer kanserleri için uygun bir tedavi değildir. Akıllı ilaçlar ‘a uygun olan kanser hastalarında ilk tedavi olarak bu ilaçlar kullanılmamaktadır. Bu hastalarda genetik bozukluklara göre farklı akıllı ilaç denilen Hedefe yönelik tedaviler uygulanmaktadır. Ancak daha sonraki tedavi basamaklarında, yani hastalık ilerlediği zaman özel durumlarda da bu ilaçlar uygulanabilir.

Güvenilir bir tedavi mi?

İmmünoterapi yan etkileri az olmasına rağmen, %100 güvenli bir tedavi değildir. Her ilacın olduğu gibi yan etkileri bulunmaktadır. En önemli yan etkileri ise bağışıklık sisteminin fazla çalışması sonucu otoimmün hastalıklar olan, romatoid artrit, bağırsak hastalıkları (crohn-ülseratif kolit), lupus gibi hastalıkları tetikleyebilir. Bu hastalıklara sahip olanlarda dikkatli kullanılması gerekmektedir. Ayrıca hiperprogresyon denilen , kanserin beklenenden daha hızlı büyümesine sebep olabilir. Henüz hiperprogresyon hakkında yeterli araştırma olmamasına rağmen dikkatli olunması gereken noktalardan birisidir.

Yan etkileri nelerdir ?

Bu ilaçlar ile  bağışıklık sistemini çalıştırır ve katil t hücreleri kanser hücrelerine saldırır. Bunun sonucunda bazı yan etkiler beklenmektedir. Hafif yan etkilerden , ölüm ile sonuçlanabilen yan etkilere kadar farklı seviyede görülebilir.

• İshal
• Yorgunluk
• Akciğerde iltihap
• Eklemlerde sıvı artışı
• Kaşıntı, ciltte kabarma, dökülmekler.

Fiyatı?

Her biri farklı ilaç maliyetleri ortaya çıkmaktadır. 15 bin tl ile 100 bin tl arasında tedavi maliyetleri değişmektedir. Ancak döviz endeksli ve kullanılan dozlar farklı olduğu için eczanelerden daha doğru fiyatlar öğrenilebilir.

Hangi kansere uygulanır?

immünoterapi bütün kanser türleri için araştırılmakla beraber, en büyük fayfa akciğer kanseri, böbrek kanseri, cilt kanseri, baş-boyun kanserleri, kolon kanseri gibi kanser türlerinde etkisi kanıtlanmıştır.

Hangi evrede kullanılır?

en sık evre 4 kanser türlerinde kullanılmakla beraber, artık evre 3 kanserlerde de koruyucu olarak verilebilmektedir.

Akıllı ilaç ile aynı anlamda mı?

halk arasındaki kullanım olarak akıllı ilaç denilebilir. Ancak akıllı ilaçlar daha çok hedefe yönelik ilaçlar olup, tam olarak akıllı ilaç grubunda değildir. İlaçları 3 ‘ e ayırırsak ; kemoterapi, akıllı ilaçlar ve immünoterapi demek daha doğru olacaktır.